Obecnie około 50% uczniów i uczennic polskich szkół nie ma dostępu do pomocy psychologicznej w placówce oświatowej, gdyż brakuje psychologów zatrudnionych na etacie.
Według badań przeprowadzonych w 2019 roku w Szkole Podstawowej im. Jana Pawła II w Lubatowej1, jedna piąta uczniów uważa, że spotyka się z przykrościami wyrządzanymi przez swoich rówieśników w ich kierunku. Prawie połowa badanych przyznała, że niektóre sytuacje szkolne wywołują u nich silny stres. Aż 49% zaznaczyło, że w przeszłości byli ośmieszani lub poniżani na tle innych uczniów. Według badań Ministerstwa Zdrowia przeprowadzonych w latach 2016-20202, występowanie depresji w populacji młodzieży może dotyczyć nawet od 4-8% do 20% badanych, a co roku nawet setka dzieci odbiera sobie życie. Replikacji tych wyników można doszukiwać się w wielu raportach. Między innymi Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę, Fundacji na rzecz Praw Ucznia, Narodowego Funduszu Zdrowia czy Światowej Organizacji Zdrowia.
W obliczu tak wielu problemów, z jakimi zmagają się uczniowie polskich szkół, obecność psychologa i możliwość uzyskania pomocy psychologicznej powinno stać się niezbywalnym prawem ucznia, z którego w każdej chwili mógłby skorzystać. Niestety, nie wszyscy mają taką możliwość. Realia pracy psychologa w szkole są jeszcze bardzo dalekie od tych, zakładanych w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z 9 sierpnia 2017 r.3
Jak wygląda praca psychologa szkolnego? A raczej nauczyciela-psychologa? Oto kilka faktów:
- Aby zostać psychologiem szkolnym należy ukończyć jednolite studia magisterskie lub w systemie bolońskim (licencjackie + magisterskie) na kierunku psychologia i ukończyć (lub być w trakcie) dodatkowo odpowiedni kurs – przygotowania pedagogicznego, co reguluje ustawa4.
- Każdy psycholog w szkole (w ogóle w oświacie) zatrudniony jest na stanowisku nauczyciel – psycholog. Rozpoczynając pracę w szkole, otrzymuje tytuł stażysty i pnie się po szczeblach drabiny awansu zawodowego nauczyciela.
- Pełen etat wynikający z Karty Nauczyciela5 nie może przekraczać wymiaru 22 godzin tygodniowo, ale bardzo często jest to wymiar niepełny (np. 6/22)!
- Z raportu z 2016 roku wynika, że na jednego psychologa w polskiej szkole przypadało prawie 1 7396 uczniów, co obrazuje, z jak dużym wyzwaniem zmaga się on w swojej pracy.
- Jedna czwarta specjalistów pracujących w polskich szkołach miesięcznie za swoją pracę otrzymuje kwotę poniżej 3010 zł brutto!
- W szkołach uczniowie dalej „straszeni” są przez rówieśników i nauczycieli psychologiem. Jest on przez to postrzegany jako sprzymierzeniec nauczycieli, a nie osoba, która może pomóc (stygmatyzacja pomocy psychologicznej).
- Praca psychologa szkolnego jest bardzo wymagająca i obciążająca ze względu na jej charakter. Praca z 3 grupami: dziećmi/młodzieżą, nauczycielami i rodzicami oraz z problemami różnych kategorii. Problemy szkolne (kłopoty w nauce, trudności związane z funkcjonowaniem w grupie rówieśniczej, relacjami z kolegami czy nauczycielami). Kłopoty wychowawcze pojawiające się w domu lub zgłaszane przez nauczycieli. Trudności związane z sytuacją rodzinną, dla dziecka czasami traumatyczną, taką jak np.: rozwód rodziców.
- Bardzo często warunki w szkole są niewystarczające, aby zapewnić uczniom swobodę w korzystaniu z pomocy psychologa. Stanowi to również problem dla samego psychologa, np. brak odpowiednio wyposażonego gabinetu psychologiczno-pedagogicznego.
Mimo wielu utrudnień i niedogodności – psycholog szkolny jest niezbędną osobą w placówce edukacyjnej. Z jakich powodów tak uważamy?
- Podnosi poziom udzielanej profesjonalnej pomocy psychologicznej ze względu na szeroki zasób wiedzy i umiejętności.
- Psycholog szkolny wykwalifikowany w diagnozie psychologicznej posiada niezbędne kompetencje do przeprowadzania różnorodnych testów psychologicznych i wydawania opinii.
- Może pomóc w rozmowach prowadzonych przez wychowawców/nauczycieli z uczniami i ich rodzicami.
- Może zorganizować zajęcia/warsztaty/szkolenia, np. z profilaktyki uzależnień, rozwiązywania konfliktów, treningu asertywności czy dbania o własne zdrowie psychiczne.
- Uczniowie mogą chętniej udawać się na rozmowy do psychologa, ponieważ jest on zawodem zaufania publicznego oraz obejmuje go m.in. tajemnica zawodowa (szczegóły zostały umówione w osobnym artykule: „Pierwsza wizyta u psychologa — zgoda, kontrakt, tajemnica zawodowa”).
- Psycholog szkolny jest w stanie lepiej dostrzec niepokojące objawy bądź zwrócić szczególną uwagę na pewne zachowania i postawy uczniów. To pozwala na szybsze rozeznanie w sytuacji i sprawniejszą interwencję.
- Obecność psychologa w szkole jest bardzo pomocna. Zwłaszcza dla uczniów, którzy mogą mieć trudności w dostępie do pomocy z powodów logistycznych czy finansowych.
- Najważniejsze: jest ogromnym wsparciem dla uczniów – nie tylko w aspekcie kompetencji i informacji – ale przede wszystkim emocjonalnym.
Po więcej informacji związanych z rolą i zadaniami psychologa w szkole zapraszamy do zapoznania się z rozporządzeniami Ministra Edukacji Narodowej:
- z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach
- z dnia 3 sierpnia 2018 r. w sprawie wykazu zajęć prowadzonych bezpośrednio z uczniami lub wychowankami albo na ich rzecz przez nauczycieli poradni psychologiczno-pedagogicznych oraz nauczycieli: pedagogów, psychologów, logopedów, terapeutów pedagogicznych i doradców zawodowych.
—
1Raport na podstawie przeprowadzonego badania „Relacje rówieśnicze w klasie i szkole, czyli relacje, które pomagają lub przeszkadzają w nauce”
2Program polityki zdrowotnej Ministra Zdrowia: Program zapobiegania depresji w Polsce na lata 2016 – 2020
3Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach
4Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 marca 2009 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli niemających wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia nauczycieli
5Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela
6Przeciwdziałanie Zaburzeniom Psychicznym u Dzieci i Młodzieży – raport z kontroli Najwyżej Izby Kontroli
0 komentarzy